Bota po ndryshon shumë shpejt dhe tani më ka nisur një “luftë” mes të pasurve se kush ka mundësi për t’iu përshtatur sa më mirë këtyre etapave të reja me të cilat njerëzimi po përballet.
Rreth tetë vjet më parë, një prodhues i madh letre në Finlandë pati një “klik” dhe ishte i vetëdijshëm që duhet të ndryshonte kurs. Rritja e mediave dixhitale dhe pakësimi i popullaritetit të dërgimit të gjërave me postë – midis faktorëve të tjerë – nënkuptonte se letra kishte hyrë në një rënie të vazhdueshme.
Stora Enso, në Finlandë, e përshkruan veten si “një nga pronarët më të mëdhenj privatë të pyjeve në botë”. Si e tillë, ai ka shumë pemë, të cilat i përdor për të bërë prodhime druri, letër dhe paketim. Tani ai dëshiron të bëjë bateri me dru. Po, bateritë e automjeteve elektrike që karikojnë brenda tetë minutash.
Kompania punësoi inxhinierë për të shqyrtuar mundësinë e përdorimit të linjinit, një polimeri që gjendet në pemë. Rreth 30% e një peme është lignin, në varësi të specieve, pjesa tjetër është kryesisht celulozë.
Lauri Lehtonen, kreu i zgjidhjes së baterisë me bazë linjin, Stora Enso, shpjegon rolin e linjinit.
“Linjini është ngjitësi i pemëve që ngjit së bashku fibrat e celulozës dhe i bën pemët shumë të forta”, tha ai.
Lignin, një polimer, përmban karbon. Dhe karboni bën një material të madh për një përbërës jetësor në bateritë e quajtura anode. Bateria e litium jon në telefonin tuaj pothuajse me siguri ka një anode grafiti – grafiti është një formë e karbonit me një strukturë të shtresëzuar.
Inxhinierët e Stora Ensos vendosën se mund të nxirrnin linjin nga pulpa e mbeturinave që prodhohej tashmë në disa nga ndërtesat e tyre dhe procesi që linjin të bënte një material karboni për anodet e baterive. Firma është partnere me kompaninë suedeze Northvolt dhe planifikon të prodhojë bateri që nga 2025.
Me gjithnjë e më shumë njerëz që blejnë makina elektrike dhe kursejnë energji në shtëpi, oreksi global për bateritë pritet të rritet ndjeshëm në vitet e ardhshme. Siç e sheh Lehtonen, “oferta është thjesht e fryrë nga kërkesa”.
Si ndodh procesi
Procesi është në kërkim të materialeve të qëndrueshme të baterisë që janë më gjerësisht në dispozicion. Në përgjithësi, të gjitha bateritë kanë nevojë për një katodë dhe anode – elektrodat pozitive dhe negative, respektivisht, midis të cilave rrjedhin grimcat e ngarkuara të quajtura jone. Kur një bateri është e ngarkuar, litium ose jone natriumi, për shembull, transferimi nga katoda në anode, ku ata vendosen si makina në një parking shumë-katësh, shpjegon Jill Pestana, një shkencëtare e baterive me bazë në Kaliforni dhe inxhiniere që aktualisht punon si një konsulente e pavarur, bëhet i mundur.
“Prona kryesore që do në këtë strukturë parkimi të një materiali është se mund të marrë lehtësisht litiumin apo natriumin dhe ta lërë të largohet dhe nuk prishet,” shpjegon ajo.
Kur bateria shkarkohet në mënyrë që të fuqizojnë diçka si një makinë elektrike, jonet lëvizin përsëri në katodë pas lëshimit të elektroneve , elektronet lëvizin përmes telit në një qark elektrik, duke transferuar energji në automjet.
Grafiti, thotë Pestana, është një material “spektakolar”, sepse funksionon kaq mirë si një anodë e besueshme që bën të mundur që të ndodhin reagime të tilla.