Në vitin 1990, Shqipëria ishte vendi me TFR (Norma Totale e Fertilitetit) më të lartë në Evropë me rreth 3.0.
Që nga rënia e regjimit komunist, vendi ka parë disa ndryshime demografike dramatike, si rezultat i migrimit dhe uljes së lindshmërisë.
Kështu bën të ditur faqja e specializuar për faktet dhe statistikat “Albanian Stats”.
Në këtë postim do të fokusohemi më shumë tek kjo e fundit dhe si ka evoluar me kalimin e kohës dhe në grupe të ndryshme të popullsisë.
Duke përdorur të dhënat nga regjistri i gjendjes civile të vitit 2008 si dhe të dhënat mikro të regjistrimit të vitit 2011 (kampion 3%), ne jemi në gjendje të lidhim fëmijët me nënat e tyre dhe kështu të marrim një vlerësim të drejtë të TFR të Shqipërisë gjatë periudhës pas vitit 1990.
Ne fokusohemi në këtë periudhë jo vetëm sepse përfaqëson periudhën pas rënies së regjimit komunist, por edhe sepse të gjithë të lindurit pas vitit 1990 janë ende të vendosur në shtëpinë e prindërve në regjistrin e vitit 2008, duke lejuar kështu një lidhje të përsosur për qëllimet tona.
Përsa i përket variabiliteteve rajonale, ne mund të llogarisim një version të përmbledhur të TFR për vitet që shtrihen nga 2000 deri në 2007, të ndarë me njësinë administrative të origjinës së kryefamiljarit.
Mund të vëzhgojmë dy zona të dallueshme që korrespondojnë me vlerat më të larta dhe më të ulëta në hartë: brezi lindor që përbën pjesën më të madhe të zonave të vendit me TFR mbi nivelin e zëvendësimit; dhe brezi ortodoks jugor që përmban vlerat më të ulëta.
Rripi lindor përfshin zonat e Hasit, Kukësit, Dibrës, Bulqizës, Matit, Librazhdit dhe Pogradecit. Ajo korrespondon me një zonë që është më konservatore nga pikëpamja sociale dhe fetare se pjesa tjetër e vendit.
Është zona me përqindjen më të lartë të njerëzve të deklaruar si myslimanë në regjistrimin e vitit 2011 dhe përfshin rajonet ku emrat e parë myslimanë gjenden gjithashtu në një përqindje relativisht më të lartë në krahasim me pjesën tjetër të vendit.
Sa i përket brezit jugor, vlerat e TFR-së në këtë pjesë të vendit ishin tashmë pak më poshtë se 2.0 në vitin 1990, dhe emigrimi i shumicës së popullsisë në moshë pune ka çuar në një kolaps demografik.
Kjo është veçanërisht e dukshme në zonat e banuara nga minoriteti grek, por prek edhe pjesën tjetër të Shqipërisë së Jugut. Këto tendenca, së bashku me të dhënat nga regjistrimi i vitit 2011, nënkuptojnë se grekët mund të mos jenë më pakica më e madhe në Shqipëri, duke u tejkaluar nga minoritetet rome dhe egjiptiane.
Ne mund të vërejmë një TFR më të lartë midis katolikëve në fillim të viteve 1990.
Megjithatë, TFR-ja e tyre ka konverguar me atë të popullsisë muslimane.
Ndërsa katolikët shfaqin një TFR mesatare më të lartë, janë grupet myslimane në Shqipërinë Lindore që përgjithësisht regjistrojnë vlerat më të larta në Shqipëri.
Vlerat për popullsinë ortodokse, nga ana tjetër, tregojnë kolapsin e qartë demografik të këtij grupi.
Këto shifra në përgjithësi plotësojnë artikullin e “Albanian Stats” rreth rënies demografike të kësaj popullsie dhe ka shumë të ngjarë që regjistrimi i vitit 2023 t’i tregojë ato në <6% të popullsisë së përgjithshme dhe ndoshta <4% te të porsalindurit.
Mikro të dhënat e regjistrimit të 2011-ës mundësojnë shikimin e niveleve të TFR sipas fesë dhe përkatësisë etnike të vetëdeklaruar.
Ka një normë pak më të vogël të lindshmërisë midis jofetarëve dhe bektashinjve.
Shqipëria është gjithashtu një vend ku tranzicioni demografik (ulja e lindshmërisë dhe rritja e jetëgjatësisë) ka pasur një korrelacion të lartë me statusin socio-ekonomik. Të dhënat na lejojnë të matim lindshmërinë urbane dhe rurale gjatë periudhës.
Mund të vërejmë se edhe në zonat rurale TFR-ja e përgjithshme kishte rënë nën normën e zëvendësimit deri në fund të viteve 2000.
Ndërsa çerekteri më i varfër i popullsisë ende kishte një TFR mbi nivelin e zëvendësimit, 1% e lartë ishte nën 1.0.
Së fundi, mund të vëzhgojmë edhe nivelet e TFR në kryeqytetin e Tiranës.
Para së gjithash, ne shohim një ndryshim të rëndësishëm në TFR midis vetë qytetit dhe pjesës tjetër të rajonit.
Vlerat më të ulëta ishin në Njësinë 10 (qendra historike e qytetit) dhe Njësia 5 (zona e pasura e qytetit duke përfshirë Bllokun) përkatësisht 1.14 dhe 1.21.
Vlerat më të larta ishin në Njësinë 6 (Kombinati, rrethi i klasës punëtore të qytetit) dhe Njësia 11 (Laprakë, një zonë që ka parë një fluks migrantësh nga veriu) përkatësisht me 1.73 dhe 1.75.
Jashtë kufijve të qytetit, njësitë e Dajtt, Farkës dhe Kasharit kanë nivele nënzëvendësuese, pasi këto korrespondojnë me periferitë urbane që janë zhvilluar së fundmi si zgjerim të qytetit, ndërsa pjesa tjetër e rajonit, duke përfshirë zonat rurale dhe Kamëz (një zona e urbanizuar së fundmi me një përqindje të lartë migrantësh nga zonat rurale veriore) regjistrojnë vlerat më të larta.
Si përfundim, Shqipëria kishte përfunduar tranzicionin e saj demografik në fillim të viteve 2000 dhe shifrat e TFR u stabilizuan në rreth 1.6, derisa filluan të bien sërish që nga mesi i viteve 2010 për të arritur nivelin aktual prej 1.4.
Ne do të duhet të presim përfundimin e regjistrimit të ri këtë vit për të mësuar më saktë për zhvillimet demografike që nga viti 2011. Është e mundur që rënia e fundit në TFR mund të jetë thjesht për shkak të migrimit që nuk llogaritet në shifrat e fundit të popullsisë.
