Autoritetet ruse kanë hartuar një plan të detajuar se si Kremlini planifikon të vendosë kontroll të plotë mbi Bjellorusinë fqinje gjatë dekadës së ardhshme me pretekstin e një bashkimi mes dy vendeve.
Gazetarët patën akses në një dokument të brendshëm të quajtur “Qëllimet strategjike të Federatës Ruse në Bjellorusi”, i cili përshkruan aderimin gradual të plotë të Republikës së Bjellorusisë në Federatën Ruse deri në vitin 2030.
Yahoo News, Süddeutsche Zeitung, WDR, NDR, Delfi Eesti, Expressen dhe Independent, projektet VSquare dhe Frontstory, Qendra Dossier dhe Qendra Hetimore Bjelloruse morën pjesë në hetim.
Sipas dokumentit prej 17 faqesh, të vjeshtës së vitit 2021, qëllimi përfundimtar është krijimi i një shteti të ashtuquajtur Bashkim të Rusisë dhe Bjellorusisë jo më vonë se 2030.
Dokumenti strategjik është i ndarë në dy pjesë.
E para rendit qëllimet e Rusisë në perspektivat afatshkurtra (2022), afatmesme (2025) dhe afatgjata (2030).
Ato ndahen në tre sektorë: politik, ushtarak dhe mbrojtës, humanitar dhe tregtar dhe ekonomik.
Pjesa e dytë e dokumentit përcakton rreziqet që lidhen me objektivat.
Gjithçka që lidhet me bashkimin e dy vendeve është konsideruar, përfshirë “harmonizimin” e legjislacionit bjellorus me legjislacionin e Federatës Ruse; “politika e koordinuar e jashtme dhe e mbrojtjes” dhe “bashkëpunimi tregtar dhe ekonomik… bazuar në prioritetin” e interesave ruse; “sigurimi i ndikimit mbizotërues të Federatës Ruse në sferat social-politike, tregtare-ekonomike, shkencore-arsimore dhe kulturore-informative”.
Në praktikë, kjo do të thotë eliminimin e të gjitha mbetjeve të sovranitetit të Bjellorusisë dhe uljen e vendit në statusin e një sateliti të Moskës.
Kjo do t’i bëjë bjellorusët të varen nga prioritetet e Kremlinit, qoftë bujqësi, industri, spiunazh apo luftë.
Dhe kjo do të përbëjë një kërcënim sigurie për fqinjët evropianë të Bjellorusisë, tre prej të cilëve – Letonia, Lituania dhe Polonia – janë anëtarë të NATO-s dhe Bashkimit Evropian.
Autorësia e dokumentit strategjik, sipas një zyrtari perëndimor të njohur drejtpërdrejt me zhvillimin e tij, i përket Zyrës së Presidentit të Federatës Ruse për Bashkëpunimin Kufitar, një nënndarje e administratës së Presidentit Putin, e cila u krijua pesë vjet më parë.
Detyra aktuale e kësaj administrate me emër relativisht të padëmshme është të vendosë kontroll mbi vendet fqinje që Rusia i konsideron të jenë brenda sferës së saj të ndikimit: Estonia, Letonia, Lituania, Bjellorusia, Ukraina dhe Moldavia.
Për shembull, dokumenti mbron “formimin e ndjenjave pro-ruse në elitat politike dhe ushtarake dhe popullatën” deri në vitin 2022, dhe në të njëjtën kohë për “kufizimin e ndikimit të forcave “nacionaliste” dhe properëndimore në Bjellorusi”.
Ai parashikon gjithashtu përfundimin e reformës kushtetuese në Bjellorusi, e cila do të bazohet në prioritetet ruse. Reforma të tilla korrespondojnë me atë që ka ndodhur tashmë në Bjellorusi gjatë vitit të kaluar.
Dokumenti përshkruan gjithashtu se si do të zgjerohet prania ushtarake e Rusisë në Bjellorusi, veçanërisht përmes një sistemi komandimi të përbashkët dhe depove të armëve ruse.
Deri në vitin 2025, thotë dokumenti strategjik, duhet të ketë “grupe të qëndrueshme pro-ruse me ndikim në politikën, ushtrinë dhe biznesin bjellorus”.
Ai gjithashtu mbron zgjerimin e pranisë ushtarake ruse në Bjellorusi dhe futjen e një procedure të thjeshtuar për lëshimin e pasaportave ruse për qytetarët bjellorusë.
Një aspekt tjetër i marrjes së ngadaltë të shtetit nga Rusia është futja e një monedhe të vetme.
Megjithëse dokumenti nuk thotë drejtpërdrejt se do të jetë rubla ruse, implikimi është i dukshëm duke pasur parasysh rolin hegjemonist të Rusisë në këto marrëdhënie.
Pjesa më e madhe e strategjisë së Rusisë për Bjellorusinë fokusohet në atë që dokumenti e quan “sfera humanitare”, një eufemizëm për rusifikimin dhe kontrollin e shoqërisë civile të vendit.
Një nga synimet afatgjata të deklaruara është dyfishimi i numrit të studentëve bjellorusë që studiojnë në universitetet ruse, ose “hapja e qendrave të reja të shkencës dhe kulturës” në qytetet bjelloruse Mogilev, Grodno dhe Vitebsk.
Këto qendra do të jenë degë të “Rosspivrobotnitsya” – një organizatë kulturore dhe arsimore ruse që funksionon zyrtarisht nën kujdesin e Ministrisë së Punëve të Jashtme të Rusisë.
Megjithatë, Rosspivrobotnitsvo është një qendër famëkeqe për inteligjencën ruse dhe agjentët e ndikimit, gjë që thjeshton shumë aftësinë e Moskës për të rekrutuar bjellorusë në agjencitë e saj të sigurisë.
Deri në vitin 2030, sipas dokumentit strategjik, Rusia duhet të ketë “kontroll mbi hapësirën e informacionit” dhe duhet të krijojë një “hapësirë të unifikuar kulturore” dhe një “qasje të përbashkët për interpretimin e historisë” në Bjellorusi.
