Unanimiteti është një koncept që testohet shpesh në të gjithë Bashkimin Evropian.
Pasi Rusia pushtoi Ukrainën në fund të shkurtit të vitit të kaluar, ndarjet mbi çështje të tilla si ndihma ushtarake dhe oferta e Ukrainës për anëtarësim në BE e kanë vënë në pikëpyetje frontin e bashkuar.
Javën e kaluar, qasja e BE-së ndaj marrëdhënieve me Kinën, një nga aleatët më të ngushtë të Rusisë, u vu gjithashtu në pikëpyetje pasi presidenti francez Emmanuel Macron tha se Evropa nuk duhet të ndjekë Uashingtonin ose Pekinin në Tajvan.
Tani përçarjet brenda Bashkimit janë shkaktuar nga drithërat ukrainas.
Mes një rritjeje të kohëve të fundit në drithëra dhe produkte bujqësore të lira nga Ukraina, Polonia dhe Hungaria njoftuan ndalime të përkohshme të importit të shtunën për të mbrojtur interesat e fermerëve të tyre.
Përpjekja për të zgjidhur problemet me para
Sllovakia iu bashkua të hënën dhe Bullgaria të mërkurën.
Rumania, një vend tjetër që ka qenë skena e protestave të fermerëve për këtë çështje, deri më tani nuk ka vendosur një ndalim.
Ndërsa Ukraina ka pranuar shqetësimet e fermerëve evropianë, autoritetet në Kiev thonë se është më e vështirë për ukrainasit.
Por ka disa shenja të lehtësimit të krizës.
Zyrtarët e lartë të BE-së dënuan masat, por premtuan të zgjidhin problemin me para, duke propozuar miliona euro shtesë për të mbështetur fermerët në kontinent.
Pas bisedimeve me homologët e tij polakë në Varshavë, ministri ukrainas i Bujqësisë Mykola Solskyi konfirmoi të mërkurën se tranziti i drithërave dhe produkteve ushqimore ukrainase do të vazhdojë përmes Polonisë.
Ukraina do të zhvillojë gjithashtu bisedime me vende të tjera të BE-së që kanë vendosur ndalime më vonë këtë javë.
Pas fillimit të pushtimit rus, Moska bllokoi rrugët e transportit nga portet e Detit të Zi, duke ndaluar anijet ukrainase të transportonin grurë dhe produkte të tjera bujqësore në pjesën tjetër të botës.
“Sa anije ukrainase do t’i mungojnë Moskës?”
Bllokadës iu dha fund në gusht të vitit të kaluar, me nënshkrimin e një marrëveshjeje midis Rusisë dhe Ukrainës, e cila vazhdoi eksportet.
Megjithatë, Solsky shprehu shqetësimin për statusin e kësaj marrëveshjeje me Moskën, e cila skadon më 18 maj.
Ai tha se “është e pamundur të parashikohet se sa anije do t’i mungojnë Moskës”.
Ndërkohë, Rusia akuzoi Ukrainën për ndërhyrje në procesin e inspektimit të anijeve të Turqisë.
Sipas të dhënave të BE-së, që nga marsi i vitit 2023, më shumë se 23 milionë tonë drithëra dhe produkte të tjera ushqimore janë eksportuar përmes Iniciativës së Drithërave të Detit të Zi.
Për të siguruar që të mos ketë më pengesa në eksportet globale, BE-ja ra dakord unanimisht të heqë të gjitha taksat doganore për drithërat ukrainas dhe vitin e kaluar prezantoi “Rrugët e Solidaritetit” për tranzitin e tyre.
Pas më shumë se një viti lufte, masa ka zemëruar fermerët në të gjithë Evropën Lindore dhe Qendrore.
“Dritrat ukrainase duhet të arrijnë në vendet që kanë nevojë urgjente për to. Por në të njëjtën kohë, kjo e bën të vështirë për vendet si Rumania, e cila eksporton më shumë se gjysmën e prodhimit të saj të drithit”, u shpreh Alina Cretu, drejtore ekzekutive e Forumit Rumun të Fermerëve Profesionistë dhe Përpunuesit.
Si po e përballojnë krizën zyrtarët evropianë?
“Nëse disa tregtarë vendas i blejnë ato drithëra nga Ukraina, në vend që të blejnë nga fermerët vendas, gjë që tashmë po ndodh, fermerët tanë do të përballen me falimentimin, sepse ne nuk mund të konkurrojmë me çmimin e drithërave ukrainas”, tha ajo.
“Ne besojmë se BE nuk ka një pasqyrë të qartë të situatës për fermerët si ne. Ndalimi i importit të drithit ukrainas në tregun tonë për një periudhë të caktuar dhe sigurimi i tranzitit të rreptë të tij përmes Rumanisë do t’i ndihmojë fermerët tanë të kalojnë këtë periudhë të vështirë”, tha Cretu, e cila jeton me burrin e saj në një fermë në Rumaninë juglindore, ku kultivojnë grurë, elb, misër dhe luledielli.
Ndjenja të ngjashme u shprehën nga sindikatat e fermerëve në Poloni dhe vende të tjera të Evropës Qendrore dhe Lindore.
Komisioni Evropian hodhi poshtë ndalimet e importit dhe tha në një deklaratë se “politika tregtare e bllokut është kompetencë ekskluzive e BE-së dhe për këtë arsye veprimet e njëanshme nuk janë të pranueshme”.
Mats Cuvelier, një avokat me bazë në Bruksel, i cili fokusohet në BE dhe tregtinë ndërkombëtare, deklaroi se kjo nuk i pengon vendet anëtare të BE-së të ndalojnë hyrjen e produkteve bujqësore në BE nëse përcaktojnë se produktet nuk plotësojnë disa kushte siç janë kërkesat sanitare sipas standardeve të BE-së.
Von der Leyen propozoi 100 milionë euro shtesë
“Sllovakia, për shembull, duket se e ka justifikuar ndalimin e saj për importin e grurit ukrainas duke zbuluar pesticide që nuk lejohen në BE”, tha ai.
Ministri sllovak i Bujqësisë Samuel Vlcan tha se ndalimi u fut për të mbrojtur sektorin bujqësor dhe ushqimor sllovak dhe shëndetin e konsumatorëve, por shtoi se tranziti i drithërave dhe produkteve të tjera ukrainase përmes Sllovakisë mund të vazhdojë.
Zyrtarët e BE do të diskutojnë ndalimet këtë javë.
Cuvelier shtoi se ndërsa KE mund të nisë procedurat e shkeljes kundër një shteti anëtar të BE nëse nuk përputhet me ligjet tregtare të bllokut, ai pret që KE të zgjedhë një zgjidhje më pak konfrontuese, si ofrimi i mbështetjes shtesë për fermerët e prekur.
Në mars, Komisioneri Evropian i Bujqësisë Janusz Wojciechowski ndau 29.5 milion euro për Poloninë, 16.75 milion euro për Bullgarinë dhe 10.05 milion euro për Rumaninë në një përpjekje për të mbështetur fermerët.
Të mërkurën, presidentja e KE-së Ursula von der Leyen propozoi një fond shtesë prej 100 milionë eurosh për të mbështetur fermerët.
Drithërat e lira ukrainase i përshtaten dikujt
Por Jacob Funk Kirkegaard, një bashkëpunëtor i lartë në fondin gjerman Marshall të SHBA-së në Bruksel, u shpreh se paratë nuk do të zgjidhin çështjet themelore, sepse për vende si Polonia dhe Hungaria, blloku duhet së pari të adresojë problemet e tij aktuale politike.
“Për më tepër, për shkak të inflacionit dhe çmimeve të ushqimeve, disa vende të BE-së gjithashtu mund të kënaqen fshehurazi me drithëra të lirë ukrainas. Prandaj, negociatat për këto ndalime importi, të cilat janë të paligjshme sipas ligjit të BE, do të jenë të vështira”, tha ai.
BE-ja ka mbajtur fonde me vlerë 138 miliardë euro nga Polonia dhe Hungaria në një përpjekje për t’i detyruar ato vende të respektojnë sundimin e ligjit.
“Përveç këtyre tensioneve buxhetore me BE-në, qeveria polake është gjithashtu nën presion para zgjedhjeve dhe ka nevojë për mbështetjen e grupeve votuese rurale, përndryshe do të humbasë zgjedhjet”, tha Kirkegaard.
“Në rastin e Hungarisë, kryeministri Viktor Orbán shpesh krijon presion brenda bllokut kur duhet të merren vendime unanime. Është gjithashtu një vit zgjedhor për Sllovakinë, kështu që politika është e njëjtë. Por nëse Polonia braktis ndalimin, vendet e tjera të BE-së do të ndjekë edhe shembullin e saj”, shtoi ai.
