Vetëm shtatë javë para vrasjes së Presidentit John F. Kennedy në vitin 1963, CIA përgjoi një telefonatë kurioze në Ambasadën Sovjetike në Meksikë.
“Emri im është Oswald,” tha telefonuesi, duke folur në rusishte të thyer, duke kërkuar informacion në lidhje me kërkesën e tij për një vizë për t’u kthyer në Rusi.
Ishte me të vërtetë Lee Harvey Oswald, marksisti i papërshtatshëm që shpejt u identifikua si vrasësi i akuzuar i Kenedit.
Në këtë rast, Oswald nuk shkoi shumë larg. Duke kërkuar një përditësim për kërkesën e tij për vizë, zyrtari sovjetik që iu përgjigj telefonit i tha Oswaldit se nuk kishte asnjë përditësim për të dhënë dhe më pas e mbylli telefonin.
Shumica e një memo të brendshme prej 23 faqesh të CIA-s që dokumenton atë telefonatë dhe detaje të tjera të udhëtimit para-atentatit të Oswald në Mexico City – një vizitë që ka qenë objekt spekulimesh të pafundme – u publikua vite më parë.
Por disa pjesë të klasifikuara më parë të atij memorandumi më në fund u publikuan këtë javë, një pjesë e vogël e më shumë se 13,173 dokumenteve të saporedaktuara të zbuluara nga Arkivi Kombëtar sipas një ligji të vitit 1992 që kërkon lirimin e të gjithë materialit qeveritar në lidhje me atë që ishte ndoshta më tronditëse dhe krimi pasues në historinë amerikane.
Pra, çfarë fshihte CIA gjatë gjithë këtyre viteve? Pjesa e fshehur prej kohësh flet vetë.
“Kjo pjesë e informacionit është prodhuar nga një qendër përgjimi telefonike, të cilën ne e operojmë së bashku me zyrën e Presidentit të Meksikës”, thuhet në memorandum, duke shpjeguar se si CIA përgjoi thirrjen e Oswald-it drejtuar sovjetikëve.
“Është shumë sekret dhe nuk dihet për zyrtarët meksikan të sigurisë dhe të zbatimit të ligjit, të cilët kanë qendrën e tyre.”
Me pak fjalë, si shumica e letrave të publikuara rishtazi të JFK-së, memorandumi nuk përmbante asnjë bombë që provonte një komplot të përpunuar për të vrarë Kenedin.
Në vend të kësaj, ishte CIA që përpiqej të fshihte se si e bën biznesin e saj – në këtë rast, duke krijuar një marrëdhënie me një zyrtar të huaj për të operuar një qendër sekrete dëgjimi në tokën meksikane.
Vrasja e Kenedit mbetet për këtë sot nëna e të gjitha teorive konspirative, duke dhënë shkas për libra dhe filma të panumërt që argumentojnë – zgjidhni ju – se mafia ose kubanezët, rusët ose vetë CIA luajtën një rol të fshehur në vrasjen e presidentit.
Dhe ka pak dyshim se dështimi i agjencisë për të publikuar të gjitha të dhënat e saj në lidhje me vrasjen ka nxitur idenë e një mbulimi masiv të qeverisë.
“Çfarë fshehin ata?” Robert F. Kennedy Jr., djali dhe emri i vëllait të Kenedit dhe, për shumë vetë, një teoricien famëkeq konspiracioni, pyeti dy muaj më parë se kur u ngrit një padi e re për të detyruar lirimin e materialit të mbetur.
Por publikimi i fundit vetëm nënvizon pikën se ajo që është fshehur nga publiku ka të bëjë kryesisht me aktivitetet e grumbullimit të agjencive shumë të ndjeshme dhe planet ekzotike për operacione që, megjithëse në disa raste janë shumë të sikletshme dhe sipas standardeve të sotme të pambrojtura, kanë pak ose aspak lidhje me vetë krimin.
Një shembull kryesor është një nga dokumentet e sapozbuluara – një memorandum prej shtatë faqesh i 31 gushtit 1962, i Departamentit të Mbrojtjes për Operacionin Mongoose, operacioni sekret për të përmbysur qeverinë e Fidel Kastros që ishte autorizuar nga Kennedy (dhe mbikëqyrur nga vëllai i tij, Prokurori i Përgjithshëm Robert F. Kennedy) pas dështimit katastrofik të pushtimit të Gjirit të Derrave.
Shkruar më shumë se një vit para vrasjes së Kenedit, memorandumi nuk na tregon asgjë për atë ngjarje.
Por ai zbulon gjatësinë e jashtëzakonshme në të cilën ishin të përgatitur të shkonin zyrtarët që drejtonin Operacionin Mongoose për të arritur rezultatin e dëshiruar të Kenedit: “Aranzhoni që depo të armëve të kufizuara sovjeto-çeke të ‘zbulohen’ në vende të zgjedhura të Amerikës Latine, gjoja të kontrabanduara nga Kuba”, thuhet në një pjesë të memo.
Shkurtimisht, ishte një plan për të kornizuar kubanët duke i lidhur ata me një operacion kontrabande armësh që do të kryente vetë SHBA-ja.
Në këtë kuptim, dokumenti përputhet në mënyrë të përkryer me mendimin udhëzues pas Operacionit Northwoods, plani i Pentagonit për të organizuar një të ashtuquajtur sulm terrorist me flamur të rremë në bazën detare të SHBA në Gjirin e Guantanamos që mund të përdoret si një justifikim për të nisur një pushtim të SHBA-së.
“Ne mund të hedhim në erë një anije në Gjirin e Guantanamos dhe të fajësojmë Kubën”, lexonte një memorandum i lëshuar më parë nga Shefat e Shtabit të Përbashkët. (Ideja u refuzua nga Kennedy.)
Por memoja e sapo publikuar në gusht 1962 e Pentagonit tregon se ideja për të nisur operacionet e fshehta ushtarake të SHBA-së kundër Kubës nuk u zhduk.
Memorandumi përmend propozimet e dukshme për të dërguar diversantë për të hedhur në erë rafineritë e naftës, impiantet elektrike dhe një fabrikë letre në Kubë.
Nuk është e qartë se sa, nëse ndonjë nga këto, është kryer në të vërtetë. Siç vë në dukje vetë memorandumi: “Çdo operacion përmban rrezik, jo vetëm rrezik fizik për sabotatorët, por edhe rrezik atribuimi në SHBA në rast kapjeje. Do të tregohet kujdes për t’u dhënë atyre pamjen se po bëhen nga grupet e brendshme të rezistencës dhe në izolimin e anëtarëve të ekipit nga burimet e shtypit pas kthimit.”
