Është magjistari i botës së inteligjencës artificiale (AI) që të tjerët po përpiqen të imitojnë.
Në katër muajt që nga fillimi i tij më 30 nëntor, ChatGPT ka demonstruar aftësinë për të kryer një gamë të gjerë detyrash – nga marrja e provimeve në Shtetet e Bashkuara te shkrimi i emaileve dhe këngëve, ndërtimi i aplikacioneve dhe më shumë.
Fakti që është i disponueshëm falas për përdorim publik ka hapur një mori mundësish që më parë mendohej se ishte përtej fushëveprimit të inteligjencës artificiale – megjithëse krijuesit e aplikacionit janë përballur me kritika për të panjohurat e programeve që kanë përdorur për ta trajnuar atë.
Zhvilluar nga OpenAI, kompania pas Microsoft-it, ChatGPT u bë aplikacioni i konsumatorit me rritjen më të shpejtë në botë dy muaj pas fillimit të tij, me më shumë se 100 milionë përdorues deri në janar.
Ai sukses i hershëm e shtyu Microsoft-in të integronte shfletuesin e tij Bing dhe shfletuesin Edge me teknologjinë që fuqizon ChatGPT me shpresën për të përmirësuar përvojën e përdoruesit.
Së fundmi, Google lançoi gjithashtu një aplikacion të ngjashëm të AI, i njohur si Bard, pasi prezantoi një pamje paraprake të platformës në shkurt.
Gjithashtu në mes të marsit, gjigandi kinez i teknologjisë Baidu njoftoi përgjigjen e tij ndaj aplikacionit amerikan – një platformë e quajtur Ernie.
Si Bard ashtu edhe Ernie pësuan pengesa të hershme ndërsa gara e armatimit të AI-së po nxehet.
Ndërkohë, OpenAI ka lançuar GPT-4, një version i përmirësuar i teknologjisë pas ChatGPT.
Platforma e re mund të analizojë imazhe dhe tekste më të gjata deri në 25,000 fjalë, të krijojë një faqe interneti nga një skicë e vizatuar me dorë dhe të rikrijojë lojëra brenda sekondave.
Kompanitë tani po nxitojnë të lançojnë produkte të ndërtuara tërësisht në ChatGPT në sektorë që variojnë nga shërbimi ndaj klientit te analitika financiare.
Në një kohë kur Organizata Ndërkombëtare e Punës vlerëson tashmë se 208 milionë njerëz do të jenë të papunë në vitin 2023, a do të rrisë në mënyrë dramatike papunësinë kjo valë e re e inteligjencës artificiale?
Cilat punë do të zëvendësonin potencialisht këto mjete? Cila është e ardhmja e punës?
Përgjigja e shkurtër: ChatGPT dhe modelet e tij konkurruese të AI mund të prishin në mënyrë dramatike tregun e punës, duke përfshirë zëvendësimin e punëve rutinë në disa sektorë.
Por në përgjithësi, teknologjia mund të rrisë produktivitetin dhe të plotësojë mungesat e punëtorëve, në vend që të çojë në papunësi, thanë ekspertët për Al Jazeera.
Ajo që e bën ChatGPT dhe platformat e tjera të ngjashme dukshëm të ndryshme nga gjeneratat e mëparshme të inteligjencës artificiale është GPT (transformatori gjenerues i trajnuar paraprakisht).
E thënë thjesht, këto mjete përdorin një teknikë të njohur si të mësuarit e thellë për të prodhuar dhe analizuar tekstin, për t’iu përgjigjur pyetjeve dhe për të kryer detyra të tjera të lidhura me gjuhën dhe të folurin në mënyra që mund të imitojnë qeniet njerëzore më mirë se kurrë më parë.
“Ndikimi i inteligjencës artificiale gjeneruese në tregun e punës do të jetë me të vërtetë i rëndësishëm”, i tha Al Jazeera Laura Nurski, bashkëpunëtore dhe drejtuese e ekipit të ardhshëm të punës në institutin e mendimit në Bruksel, Bruegel.
“Përdoret gjerësisht si një motor kërkimi i përmirësuar për mbledhjen e informacionit, për prodhimin e tekstit të përafërt dhe për prodhimin e tekstit në një stil specifik të të shkruarit. Kjo është me të vërtetë e zbatueshme për shumë punë dhe pothuajse në çdo sektor”.
Megjithatë, vetë natyra e këtyre platformave të AI dhe fokusi i tyre në detyrat që lidhen me interpretimin e gjuhës do të thotë se disa profesione do të preken më shumë se të tjerat, tha Nurski.
Një studim i ri nga studiues nga Princeton, Universiteti i Pensilvanisë dhe Universiteti i Nju Jorkut zbuloi se tregtarët e telekomunikacionit dhe mësuesit mund të jenë më të prekurit.
Studiuesit përdorën një pikë referimi të njohur si AI Occupational Exposure për të vlerësuar se sa shërbime si ChatGPT mund të prishin profesione të ndryshme.
Ata arritën në përfundimin se edhe në sektorin e arsimit do të prekeshin më së shumti profesorët e gjuhëve dhe letërsisë në arsimin e lartë, histori, drejtësi, filozofi, fe, sociologji, shkenca politike dhe psikologji.
Megjithatë, kjo ndërprerje nuk do të thotë domosdoshmërisht se inteligjenca artificiale do të heqë miliona vende pune në mësimdhënie, theksojnë studiuesit pas studimit dhe analistë të tjerë.
Në vend të kësaj, këto mjete të reja mund t’i ndihmojnë mësuesit me disa nga detyrat e tyre – nga ndihma në zbulimin e mashtrimit dhe plagjiaturës deri te ndihma në zhvillimin e materialeve mësimore.
“Me siguri do të automatizojë disa detyra, por kjo nuk do të thotë se inteligjenca artificiale mund të bëjë të gjitha punët tuaja”, tha Nurski.
Ndërkohë, kufizimet e inteligjencës artificiale mund të parandalojnë aftësinë e saj për të zëvendësuar kuptimisht njerëzit.
ChatGPT ka bërë gabime së bashku me sukseset e tij – një fakt i pranuar nga krijuesit e tij, të cilët mendojnë se teknologjia është ende “e vogël dhe e kufizuar”.
Për shembull, ai dështoi në llogaritjet themelore matematikore dhe logjikën.
Të themi të vërtetën, disa punë mund të bëhen të tepërta.
“Studimet që shikojnë efektin e ‘grupimit’ kanë zbuluar se punët rutinë, si përkthyesit e gjuhëve apo operatorët telefonikë, do të zëvendësohen më lehtë nga AI”, tha Georgios Petropoulos, një studiues në Institutin e Teknologjisë në Massachusetts (MIT) dhe Stanford që studion implikimet e teknologjive të reja në tregjet e punës.
Por inteligjenca artificiale ka gjithashtu “potencial për krijimin e vendeve të punës”, tha Nurski.
Në të vërtetë, Forumi Ekonomik Botëror përfundoi në tetor 2020 se ndërsa AI ka të ngjarë të marrë 85 milionë vende pune globalisht deri në vitin 2025, ajo gjithashtu do të krijonte 97 milionë vende të reja pune në fusha që variojnë nga të dhënat e mëdha dhe mësimi i makinerive deri te siguria e informacionit dhe marketingu dixhital.
Ajo që mund të thuhet me siguri është se do të ndryshojë mënyrën se si ne punojmë, tha Nurski.
Ky ndryshim do të shfaqet pjesërisht në përmirësimin e produktivitetit, sipas ekonomistëve dhe analistëve të teknologjisë.
Tashmë ka prova të hershme për këtë.
Një studim i ri, ende jo i rishikuar nga kolegët, i kryer nga dy studiues të MIT zbuloi se ChatGPT rriti ndjeshëm produktivitetin e profesionistëve me arsim të lartë që kryenin detyra të shkrimit profesional të nivelit të mesëm.
Studiuesit kërkuan 444 shkrimtarë, konsulentë dhe profesionistë të burimeve njerëzore të shkruanin njoftime për shtyp, raporte të shkurtra, plane analizash dhe emaile.
Gjysma e tyre përdorën ChatGPT.
Studimi zbuloi se punëtorët me aftësi të ulëta përfituan veçanërisht nga mjeti, i cili ndihmoi në reduktimin e kohës që iu desh – dhe ngushtoi hendekun në cilësi midis punës së tyre dhe punëtorëve më të kualifikuar.
Kjo nuk është befasi për Petropulos.
Puna e tij tregoi se edhe në revolucionet e kaluara industriale, zhvendosja e vendeve të punës mund të ketë dominuar në terma afatshkurtër, por në terma afatgjatë, kur tregjet përshtaten me goditjen e automatizimit, rritja e produktivitetit në të vërtetë krijon terrenin për më shumë mundësi punësimi.
Për shembull, ardhja e automobilave uli rëndësinë e atyre që punësimi i tyre varej nga kuajt.
Por brenda pak vitesh, suksesi i industrisë së automobilave nënkuptonte kërkesën për gjithnjë e më shumë makina – dhe punë të reja që erdhën si rezultat.
Përveç arsimit, një studim që shqyrton bizneset që ka të ngjarë të preken më shumë nga mjetet si ChatGPT, identifikoi shërbimet ligjore dhe letrat me vlerë, mallrat dhe investimet si sektorë që mund të preken.
Morgan Stanley, një nga kompanitë më të mëdha në botë për menaxhimin e investimeve, tashmë po zhvillon veglën e vet të AI bazuar në ChatGPT.
Megjithatë, si me mësuesit, ky efekt produktiviteti mund të nënkuptojë gjithashtu se AI po merr përsipër disa nga detyrat më të zakonshme në profesionet e prekura në vend që të zëvendësojë fuqinë punëtore në një mënyrë të madhe, thonë ekspertët.
Siç theksoi ai, edhe themeluesi i Tesla dhe SpaceX, Elon Musk, i cili dihet se nuk i pranon lehtësisht gabimet, “para disa vitesh pranoi se automatizimi i tepërt i Teslës ishte një gabim dhe se puna njerëzore duhet të plotësojë teknologjinë”.
Dhe ka profesione ku AI mund të luftojë për të bërë ndonjë ndikim domethënës.
Në fund të fundit, ndikimi i mjeteve të modelit gjuhësor si ChatGPT do të varet nga mënyra se si konsumatorët reagojnë ndaj shërbimeve të ofruara nga ato platforma në vend të njerëzve, tha Michaels.
“Konsumatorët mund të mos gjejnë vlerë reale në përmbajtjen e krijuar nga makineritë”, shtoi ai.
Në vitin 2020, një ekip studiuesish në SHBA dhe Kinë anketuan 670 blerës online në lidhje me përvojat e tyre me shërbimin ndaj klientit të AI.
Shumica thanë se u pëlqente fakti që AI mund t’u përgjigjej pyetjeve të tyre më shpejt, 24 orë në ditë dhe në mënyrë më objektive.
Por shumica gjithashtu mendojnë se njerëzit kanë më shumë gjasa t’u japin atyre informacion më të saktë dhe gjithëpërfshirës.
Një studim tjetër, gjithashtu nga viti 2020, mori mostra nga klientët e hoteleve në Australi.
U arrit në përfundimin se klientët preferojnë të bëjnë biznes me qeniet njerëzore.
Me fjalë të tjera, ndërsa ndryshimi i nxitur nga AI është mbi ne, nuk është e qartë se si mund të duket.
“Në të kaluarën kemi parë përparime të tjera teknologjike duke filluar nga shpikja e motorit deri te futja e kompjuterëve në vendin e punës. Ne jemi ende duke punuar, vetëm natyra e punës sonë ka ndryshuar,” tha Nurski. “Ndërsa teknologjia mund të jetë përçarëse, ne nuk e shohim atë si fundin e punës […] Ky nuk është ndryshimi i parë teknologjik dhe do të të mos jetë i fundit”.
