Në një raport teknik të publikuar këtë javë, ekspertë nga Europa Nostra dhe Instituti i Bankës Evropiane të Investimeve theksojnë nevojën urgjente për të stabilizuar dhe rehabilituar urën e Zogut në Shqipëri, e renditur ndër 7 vendet e trashëgimisë më të rrezikuara në Evropë për vitin 2022.
“Ky është një projekt rehabilitimi i vlefshëm dhe sfidues, i cili duhet të zbatohet urgjentisht për të shpëtuar Urën emblematike të Zogut nga shembja. Marrëveshjet dhe propozimet e fundit për të arritur këtë deri më tani kanë qenë të shëndosha, por sfida të mëdha mbeten si për të përcaktuar dhe më pas për të përfunduar punët në kohë. Këto përpjekje duhet të shtrihen në kohën e duhur përtej masave të menjëhershme parandaluese në një rehabilitim të plotë të urës për të lejuar përdorimin e sigurt dhe të përshtatshëm të urës, duke rritur kështu trashëgiminë e saj industriale dhe vlerën piktoreske. Njëqindvjetori i hapjes së urës është në vitin 2027 dhe ky mund të jetë një objektiv i përshtatshëm për rehabilitimin e plotë të saj”, theksohet në raport.
Ura e Zogut është një strukturë e jashtëzakonshme me rëndësi kombëtare dhe ndërkombëtare. Ai kalon lumin Mat dhe u hap në vitin 1927 me gjashtë harqe harqesh në beton të armuar me dizajn inovativ. Tani përbëhet nga pesë harqe pasi hapësira veriore u shkatërrua në fund të Luftës së Dytë Botërore. Ura është degraduar keq që kur u përjashtua nga rrjeti rrugor kombëtar në vitin 1978 duke qenë e papërshtatshme për qarkullim modern. Në vitin 1999 ura u njoh si Monument Kombëtar dhe pronësia kaloi nga Drejtoria e Autoritetit Rrugor në Institutin e Trashëgimisë Kulturore në Ministrinë e Kulturës.
Ura e Zogut ishte në gjendje të keqe kur u përfshi në listën e 7 më të rrezikuarve në mars 2022; por gjendja e saj u përkeqësua në mënyrë dramatike pas një përmbytjeje të madhe në nëntor 2022, kur një skelë që mbështet urën u vendos shumë më tej, duke krijuar një rrezik serioz shembjeje.
Të dy faktet ndihmuan për të përshpejtuar reagimin e autoriteteve dhe tani po bëhen përpjekje serioze për të shpëtuar urën nga shembja dhe më pas për ta rehabilituar. Ky proces është në një fazë të hershme dhe në raport janë evidentuar disa probleme teknike dhe të tjera.
Raporti u formulua mbi bazën e rezultateve të misionit të ekspertëve në Shqipëri të ndërmarrë midis 6 dhe 11 shkurt 2023. Gjatë misionit, Pedro Ponce de Leon, arkitekt dhe anëtar i Këshillit të Europa Nostra, dhe Peter Bond, Konsulent Teknik i ofruar nga Instituti EIB, vizitoi Urën e Zogut dhe pati takime me aktorët kryesorë, duke përfshirë Ministrinë e Kulturës, Ekipin Teknik nga Politekniku Universitar i Tiranës, Shoqata Shqiptare e Inxhinierëve Konsulente, Drejtoria e Autoritetit Rrugor Shqiptar dhe Shoqata Sebastia.
