Filmi dokumentar “The Albanian Code” tregon historinë se si Shqipëria, me popullsi 70 për qind myslimane, iu përgjigj “besës”, kodit shqiptar të nderit, për të shpëtuar mijëra hebrenj gjatë Holokaustit.
Ai u prezantua në Tiranë në dhjetor të vitit të kaluar.
Filmi u prodhua nga Yael Katzir dhe Gady Castel për Claims Conference.
Kodi shqiptar i nderit parashikon se është më mirë të vdesësh sesa t’i kthesh shpinën një personi në nevojë.
Italianët kishin pushtuar Shqipërinë në vitin 1939, por në shtator 1943, kur Italia u largua nga Fuqitë e Boshtit, gjermanët pushtuan vendin.
Shqiptarët mbajtën kodin e tyre të nderit dhe refuzuan t’i dorëzonin hebrenjtë te nazistët. Më shumë se dy mijë hebrenj u mbrojtën dhe shpëtuan nga populli shqiptar.
Hebrenjtë nuk trajtoheshin si refugjatë, por si mysafirë.
“The Albanian Code” tregon pikërisht historinë e heronjve që ndihmuan hebrenjtë dhe përfshin intervista me ata që u shpëtuan.
Fillimisht u shfaq në vitin 2019 në Tiranë në prani të presidentit shqiptar, pesë ministrave dhe dymbëdhjetë ambasadorëve dhe mori duartrokitje nga publiku, i cili duartrokiti për më shumë se pesë minuta pas përfundimit të filmit.
Me atë rast, italo-shqiptarja Klodiana Cuka mendoi të fuste titrat në italisht, të cilat i krijoi kompania e saj, Integra Onlus, për shfaqjen e dokumentarit për publikun italian.
Gady Castel u kthye në Shqipëri në fillim të dhjetorit për të shfaqur edhe një herë filmin, me rastin e Panairit të 27-të Ndërkombëtar të Tiranës.
Shfaqja u zhvillua në bashkëpunim me Integra Onlus, Fondacioni “Ura për të Ardhmen Shqiptare” dhe Ambasada Izraelite, me mbështetjen financiare të Ministrisë së Jashtme të Izraelit dhe mbështetjen institucionale të Ambasadës së Izraelit në Tiranë.
