Tensionet mes Serbisë dhe Kosovës u ndezën sërish këtë fundjavë pasi policia e Kosovës bastisi zonat e dominuara nga serbët në veri të rajonit dhe liruan ndërtesat e komunave lokale.
Përleshjet e dhunshme mes policisë së Kosovës dhe paqeruajtësve të udhëhequr nga NATO në njërën anë dhe serbëve vendas nga ana tjetër kanë lënë disa persona të plagosur nga të dyja palët.
Situata ka nxitur sërish frikën për një ripërtëritje të konfliktit të viteve 1998-99 në Kosovë që mori më shumë se 10,000 jetë dhe la më shumë se një milion të pastrehë.
Për çfarë bëhet fjalë në shpërthimin e fundit?
Pasi serbët bojkotuan zgjedhjet lokale të muajit të kaluar të mbajtura në veri të Kosovës, ku serbët përfaqësojnë një shumicë, kryebashkiakët e sapozgjedhur shqiptarë u zhvendosën në zyrat e tyre me ndihmën e policisë së Kosovës të premten e kaluar.
Serbët u përpoqën t’i pengonin ata të merrnin objektin, por policia hodhi gaz lotsjellës për t’i shpërndarë.
Të hënën, serbët organizuan një protestë para ndërtesave të komunës, duke shkaktuar një përplasje të tensionuar që rezultoi në përleshje të ashpra midis serbëve dhe paqeruajtësve të Kosovës dhe policisë lokale.
Sa i thellë është konflikti etnik në Kosovë?
Mosmarrëveshja për Kosovën është shekullore. Serbia e vlerëson rajonin si zemër të shtetësisë dhe fesë së saj.
Në Kosovë gjenden shumë manastire mesjetare të krishtera ortodokse serbe.
Nacionalistët serbë e shohin një betejë të vitit 1389 kundër turqve osmanë atje si një simbol të luftës së tyre kombëtare.
Shumica e shqiptarëve të Kosovës e shohin Kosovën si vendin e tyre dhe e akuzojnë Serbinë për okupim dhe represion.
Rebelët shqiptarë etnikë filluan një rebelim në vitin 1998 për të çliruar vendin nga sundimi serb.
Përgjigja brutale e Beogradit shkaktoi një ndërhyrje të NATO-s në vitin 1999, e cila e detyroi Serbinë të tërhiqej dhe t’ia dorëzonte kontrollin paqeruajtësve ndërkombëtarë.
Cila është situata në vend?
Ka tensione të vazhdueshme mes qeverisë së Kosovës dhe serbëve që jetojnë kryesisht në veri të vendit dhe mbajnë lidhje të ngushta me Beogradin.
Përpjekjet e qeverisë qendrore për të vendosur më shumë kontroll në veriun e dominuar nga serbët zakonisht hasen në rezistencë nga serbët.
Mitrovica, qyteti kryesor në veri, efektivisht është ndarë në një pjesë etnike shqiptare dhe një pjesë të kontrolluar nga serbët, dhe të dyja palët rrallë përzihen.
Ka edhe enklava më të vogla me popullsi serbe në jug të Kosovës, ndërsa dhjetëra mijëra serbë të Kosovës jetojnë në Serbinë qendrore, ku ata ikën së bashku me trupat serbe që tërhiqeshin në vitin 1999.
A ka pasur përpjekje për të zgjidhur mosmarrëveshjen?
Ka pasur përpjekje të vazhdueshme ndërkombëtare për të gjetur gjuhën e përbashkët, por deri më tani nuk ka pasur një marrëveshje përfundimtare.
Zyrtarët e BE kanë ndërmjetësuar negociatat e krijuara për të normalizuar marrëdhëniet midis të dyve.
Marrëveshje të shumta janë arritur gjatë negociatave, por rrallë janë zbatuar në terren.
Disa fusha kanë parë rezultate, si futja e lirisë së lëvizjes brenda vendit.
Është hedhur një ide për ndryshime kufijsh dhe shkëmbime tokash si rruga përpara, por kjo u refuzua nga shumë vende të BE-së nga frika se mund të shkaktonte një reaksion zinxhir në zona të tjera etnikisht të përziera në Ballkan dhe të shkaktonte më shumë telashe në rajon pas luftërat e viteve 1990.
Cilët janë lojtarët kryesorë?
Si Kosova ashtu edhe Serbia udhëhiqen nga liderë nacionalistë të cilët nuk kanë treguar gatishmëri për një kompromis.
Në Kosovë, Albin Kurti, një ish-udhëheqës i protestave studentore dhe i burgosur politik në Serbi, drejton qeverinë dhe është negociatori kryesor në bisedimet e ndërmjetësuara nga BE.
Ai njihej edhe si mbështetës i ashpër i bashkimit të Kosovës me Shqipërinë dhe është kundër çdo kompromisi me Serbinë.
Serbia udhëhiqet nga presidenti populist Aleksandar Vuçiq, i cili ishte ministër i Informacionit gjatë luftës në Kosovë.
Ish-ultranacionalisti këmbëngul se çdo zgjidhje duhet të jetë një kompromis në mënyrë që të zgjasë dhe thotë se vendi nuk do të vendoset nëse nuk fiton diçka.
Çfarë ndodh më pas?
Zyrtarët ndërkombëtarë shpresojnë të përshpejtojnë negociatat dhe të arrijnë një zgjidhje në muajt e ardhshëm.
Çdo ndërhyrje ushtarake serbe në Kosovë do të nënkuptonte një përplasje me paqeruajtësit e NATO-s të vendosur atje.
Beogradi kontrollon serbët e Kosovës dhe Kosova nuk mund të bëhet anëtare e Kombeve të Bashkuara dhe një shtet funksional pa zgjidhur mosmarrëveshjen me Serbinë.